अनिश्चिततेच्या खेळात सर्वात पुढे असलेला खिलाडी म्हणजे शेतकरी. राखरांगोळीतून पुनःपुन्हा भरारी घेणारा फिनिक्स पक्षी म्हणजे शेतकरी. कुठलीही शाश्वती नसतांना, घरदार गहाण ठेवून, इतरांना रोजगार व अन्नधान्य देणारा, स्वत:ला काय मिळेल याचा विचार न करता उद्योग करणारा महाउद्योजक म्हणजे शेतकरी.
शेतकरी मित्रहो, तुमचे हे गुणगान तुम्हाला ओंजारू-गांजारू शकते पण यशस्वी शेतकरी बनवू शकत नाही. सरकारी मदत, माध्यमातील सांत्वन कुठल्याही शेतकरी बांधवास उपयोगी सिद्ध होत नाही.
ज्या प्रमाणे यशस्वी उद्योजक स्वत:चे मुल्यांकन करून घेतात त्याप्रमाणे शेतकरी देखील स्वमुल्यांकन करून घेवू शकतात.
यथे एक तक्ता देत असून, प्रत्येक हंगामानंतर त्याचा अभ्यास करावा. कधीच नाही साठी १ मार्क, कधी कधी साठी २ मार्क, काही वेळा साठी ३ मार्क व नेहमी साठी चार मार्क द्यावे. स्वत:, कुटुंबातील सदस्यांकडून व जवळच्या मित्राकडून हा तक्ता भरून घ्यावा. स्वत:च्या नजरेतून व इतरांच्या नजरेतून स्वत:चे मुल्यांकन लक्षात घ्यावे. तुमचे मुल्यांकन किती झाले हे बघून खुश किंवा नाराज होण्या ऐवजी पुढच्या वेळेस ते कसे सुधारेल यासाठी प्रयत्नशील रहावे.
शेतकऱ्याच्या व्यवस्थापन कौशल्याचे मुल्यांकन
| मी/आम्ही | कधीच नाही | कधी कधी | काही वेळा | नेहमी |
| शेतीच्या बाबतीत लहान व मोठी लक्ष्य ठरवतो | ||||
| हि लक्ष्य नोंदवून ठेवतो | ||||
| अचूक हिशोब ठेवतो | ||||
| खते व औषधी च्या किमतीची व वापराची लिखापढ ठेवतो | ||||
| दर महिन्याच्या आर्थिक उलाढालीचे नियोजन व पालन करतो | ||||
| शेतातील प्रत्येक कामाच्या प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्ष खर्चाची किंमत जाणतो | ||||
| कर्ज सहज फेडू शकतो | ||||
| खर्चाचे निर्णय व्यावहारिकदृष्ट्या चांगले घेतो | ||||
| कृषीयंत्र सामुग्री, बांधकाम व इतर मालमत्ता जपतो | ||||
| शेतीच्या सर्व कामांची वेळ ठरवतो व वेळेत पूर्ण करतो | ||||
| कामाच्या गरजेनुसार मजूर उपलब्ध करून घेतो | ||||
| शेतावरील कर्मचारी नेमणे, प्रशिक्षित करणे, कमी करणे याबाबत हय गय करीत नाही | ||||
| जोखीम कमी करण्यासाठी काटेकोर नियोजन करतो (विविध पिके घेतो, वेगवेगळ्या बाजारात विकतो, पिक विमा काढतो) | ||||
| शेतीचा कस टिकून राहील, जमिनीची धूप होणार नाही हे बघतो | ||||
| शेतात तण वाढू देत नाही, दिवसेंदिवस तण कमी होते आहे | ||||
| शेत पहाण्यासारखे ठेवतो व आवर्जून दाखवतो | ||||
| नियमित वाचन करतो, नवीन काय ते शोधतो, विविध कार्यक्रमात भाग घेतो |